Νεβέρ, Σαρλ ντε Γκονζόγκ

(Charles de Gonzague, Παρίσι 1580 – Μάντοβα 1637). Διάσημος Γάλλος ευγενής. Διετέλεσε δούκας της Κλεβ, της Μάντοβας, του Μομφεράτου, του Ρεθέλ κ.α. Ήταν συγγενής προς τη δυναστεία των Παλαιολόγων και εμπνευστής ενός μεγαλεπήβολου σχεδίου για την εκδίωξη των Τούρκων από την ελληνική Ανατολή και την επανίδρυση της βυζαντινής αυτοκρατορίας. Η πραγματοποίηση του σχεδίου αυτού, η κίνηση του δούκα του Νεβέρ, όπως είναι γνωστή στην ιστορία, άρχισε ήδη από το 1602, από την εποχή που ο νεαρός τότε Γάλλος ευπατρίδης έλαβε μέρος στους πολέμους εναντίον των Οθωμανών στην Ουγγαρία. Είναι πιθανόν ότι την ιδέα της αντιτουρκικής σταυροφορίας του την υπέβαλαν Σλάβοι και Έλληνες κληρικοί, ιδίως ο Έλληνας αρχιεπίσκοπος Τιρνόβου Διονύσιος Ράλλης Παλαιολόγος. Το 1608 ο Ν. άρχισε τις πρώτες επαφές του με Έλληνες της Πελοποννήσου - ιδιαίτερα με τους Μανιάτες - που εκείνη ακριβώς την εποχή αναζητούσαν υποστηρικτές για την πραγματοποίηση εξέγερσης στον Βραχίονα. Για την προώθηση των σχεδίων του, ο Ν. απευθύνθηκε στους περισσότερους Ευρωπαίους ηγεμόνες (Ισπανίας, Γαλλίας, Γερμανίας), χρησιμοποίησε Έλληνες κληρικούς (Χρύσανθος Λάσκαρις, Νεόφυτος Μάνης), Αλβανούς και Σέρβους συνωμότες και φυλάρχους (Ιωάννης Ρένεσης), μουσουλμάνους τυχοδιώκτες (σουλτάνος Γιαχιά, εμίρηδες Λιβάνου) και προπάντων τον καπουτσίνο μοναχό και διάσημο πολιτικό πρόσωπο της Γαλλίας της εποχής Pere Joseph de Paris (1577-1638), ο οποίος τελικά ανέλαβε την πρωτοβουλία σε πολλές φάσεις της κίνησης. Το 1617-18 οι οργανωτές της σταυροφορίας έστειλαν έκτακτους αντιπροσώπους στην Ιταλία, στην Ελλάδα, στη Γερμανία, στην Πολωνία και στην Ισπανία, για να εξασφαλίσουν τη συνεργασία ηγεμόνων, ευγενών και πατριωτών, και το 1616 προχώρησαν στην ίδρυση ενός διεθνικού στρατιωτικού σώματος, της Χριστιανικής Στρατιάς (Milice Chretienne), της οποίας η πρώτη μεγάλη συνέλευση πραγματοποιήθηκε στη Βιέννη το 1619. Γρήγορα όμως η Χριστιανική Στρατιά έγινε όργανο των θρησκευτικών και πολιτικών αντιθέσεων της Ευρώπης, ώσπου το 1625 όλη η κίνηση ναυαγησε εξαιτίας της ανάμειξης σε αυτή της Γαλλίας, που εκμεταλλεύτηκε τη σταυροφορία για να χτυπήσει τους Ουγενότους. Μετά τις αποτυχίες αυτές ο Ν. εγκατέλειψε τα παλιά του σχέδια και μόνασε σε ερημητήριο καπουτσίνων έξω από τη Μάντοβα, όπου και πέθανε. Η προσπάθεια του Ν. ενέπνευσε τη φιλολογία της εποχής του. Κυκλοφόρησαν ποιήματα το 1617, 1618, 1623-26, από τα οποία το πιο γνωστό είναι η Τουρκιάδα (Turciados libri V dedicati Urbano VIII, 1625) του πρωτεργάτη της Χριστιανικής Στρατιάς, Pere Joseph.